Bu yazının orijinali Kuzey Amerika’daki çağdaş mimarinin en büyük platformu olan Chicago Mimarlık Bienali’nin blogunda yayınlandı. Yeni Tarihi Yaratma başlıklı 2017 Bienali ücretsiz olarak 16 Eylül 2017 ile 6 Ocak 2018 tarihleri arasında halka açık gerçekleşiyor. Yüzeylerin ve geleneksel dokuların, bir kentli hafızası referansı olarak nasıl işlediğini gözler önüne sermeyi amaçladığımız bu yazıda, dev boyutlarda bir kozmopolitliğe ulaşan Çin gibi bir ülkeyi ele alarak çıkarımlar sağlayacağız.

Çin’deki çağdaş mimariyi düşündüğümüzde, uluslararası mimarlık stüdyolarının yaptığı megaprojectlere atıfta bulunabiliriz. OMA’nın CCTV Merkezi’nden ve Shenzhen Stock Exchange’den, yakın zamanda tamamlanmış olan Tianjin Binhai Kütüphanesine MVRDV ve Poly International Plaza’dan SOM’a kadar bu projeler, kentsel siluetlere benzer etkiler yaparak tekil ölçekte inşa edilmiştir.

Bireysel binaların ötesinde, Çin’in mega mimari patlaması, kent yaşamı için yeni prototipler sunarken, ülkenin başlıca metropol alanlarını yoğunluğundan kurtarmak için tasarlanan tamamen yeni şehirleri bu süreçle hızla geliştiriyor. Bu derece markalı ortamlar, kent merkezlerinde geleneksel Çin mimarisinin mirasını da görmezden gelirken,  ülke genelinde sosyal stres yaratarak yer değiştirmelere neden oluyor.

Bu yılki Chicago Mimarlık Bienali’nde Archi-Union, ZAO / Standardarchitecture ve URBANUS olmak üzere üç mimarlık stüdyosu daha az bilinen ve daha bilinçli bir Çin tasarım kuşağını temsil etmek için sahne aldı. Her üçü de geleneksel Çin yaşam alanlarını yeniden keşfederek Çin kentçiliğinin uzun süredir devam eden dokularına ve “yeni tarih kurma” projelerine ilişkin araştırmalar sundular: tapınak kompleksleri, tarihi bölgeler ve hutonglar. Şehir mimarisinin başlangıcından bu yana Çin mimarisi kumaşını oluşturan yapı malzemeleri kullanarak, mimarlar belirli bina türlerini modern prototiplere dönüştürerek toplumsal buluşma ve işbirliği için ileri görüşlü vizyonlar öneriyor.

Chi She exhibition space in Shanghai, designed by Archi-Union. Images by Yuchen Hu (left) and Shengliang Su (right)

Bu üç şirketi Chicago’ya getirerek, Johnston ve Marklee yerel mimari uygulamalar üzerine ışık tutarak Çin’de varlığını sürdüren ve mimari geçmişi yeniden kullanan ve yeniden keşfeden kültürler arası diyaloğa dahil ettiler.

Five Dragons Temple by URBANUS. Image by Yang Chaoying

Bienalde, modeller ve fotoğraflar konuklara bu çağdaş hutongların samimi ölçeğini ve mekan organizasyonunu hissettiriyor. Basamaklı tuğla ilaveler ve camla kaplı sundurmalar basit avluyu çocukların keşfedebileceği ve komşuların toplanabileceği bir peyzaja dönüştürür.

Micro Hutong by ZAO/Standardarchitecture in Beijing. Image by Chen Su (left) and Shengliang Su (right)

Fab-Union in Shanghai’s West Bund neighborhood, designed by Archi-Union. Images by Hao Chen (left) and Shengliang Su (right)

Çin’deki çağdaş mimarlık konusundaki tartışmalarda, bu yeni nesil Çin mimarları, Batı “star mimarları” tarafından yapılan işe kıyasla daha fazla ilgi görmeyi hak ediyor. Çin’deki yeni mimari, mega kentlerden ve kıvrımlı opera evlerinden daha ileride. Aslında, bunlar gibi yerel uygulamalar yüzyıllarca geçmişe ve araziye özgü yapı geleneklerine dayanan yeni bir kelime haznesi oluşturuyorlar.

Chicago Bienali’nde sergilenen üç firma Çin’in ortaya çıkmakta olan mimari manzarasının bir alt kümesini temsil ediyor. Pekin’deki Arch Studio, Şanghay’daki More Design Ofisi, Rural Urban Framework ve Li Xiaodong Atölyesi de, Çin yerel duyarlılığı ve geleneklerinden ilham alan benzer bir çizgide çalışıyor. Yerel düzeyde çalışan firmalara araştırmalarını tartışacak bir yer veren Bienal gibi uluslararası sergiler, onlara küresel bir kitleye ulaşmada ve onları koruyacak bir mimari miras oluşturmak adına destekleyebilir.

Micro Yuan’er Children’s Library and Art Centre in the Dashilar neighborhood of Beijing, designed by ZAO/standardarchitecture. Image by Shengliang Su

Hızla globalleşen dünya düzeninde farklılaşmanın ve özgün işler yaratmanın özüne, yerel olana ve kendine ait olanı hatırlamaya doğru evrilmesi, unutulmuş dokuları, yeniyle harmanlanan geleneksel yüzeyleri ve üst üste oturan katmanlardan oluşan kümülatif bir hafızayı çağrıştırıyor.